Zmarła prof. Kwiryna Handke

Szanowni Państwo,

z niezmiernym smutkiem zawiadamiamy, że 16 maja 2021 r. zmarła

prof. dr hab. Kwiryna Handke (1932-2021).

Profesor i była dyrektor w Instytucie Slawistyki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, językoznawczyni, polonistka, slawistka, varsavianistka. Długoletnia prezes Stowarzyszenia im. Stefana Żeromskiego, jego założycielka i inicjatorka większości jego działań.

Główne dziedziny Jej badań naukowych stanowiły: terytorialne odmiany języka narodowego (w tym dialekty Pomorza, regionalne odmiany polszczyzny obszarów Pomorza i dawnych Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej); socjologia języka i socjalne odmiany polszczyzny (w tym język familijny i język kobiet i mężczyzn); leksykologia i leksykografia; język pisarzy, zwłaszcza XIX w. (Mickiewicza, Słowackiego, Orzeszkowej, Kraszewskiego, Prusa, Sienkiewicza oraz Żeromskiego); tendencje zmian we współczesnej polszczyźnie; onomastyka (w tym głównie nazewnictwo miejskie).

Była autorką kilkuset publikacji naukowych, w tym kilkudziesięciu książek, autorskich i  współautorskich, oraz wielu publikacji popularnonaukowych.

Swoją pracą doktorską Typy semantyczne i strukturalne nazw ulic Warszawy, wydaną w 1970 roku,  zapoczątkowała badania nad nazewnictwem miejskim, a dzięki ich kontynuowaniu stworzyła nowy kierunek w toponomastyce, inspirując do tych badań wielu innych polskich naukowców.

W rozprawie habilitacyjnej Budowa morfologiczna i funkcje compositów polskich (na tle innych języków zachodniosłowiańskich), wydanej w 1976 roku, dzięki ujęciu tematu historycznie i porównawczo, dowiodła o bezpodstawności długo utrzymującej się teorii, że wyrazy złożone są w polszczyźnie importem niemieckim.

W pracy nad Atlasem językowym kaszubszczyzny i dialektów sąsiednich (edycja szesnastu tomów, wydanych w latach 1964-1978) wspólnie z zespołem autorów wniosła nowatorskie ujęcia materiału językowego przedstawianego metodami geografii lingwistycznej.

Zainicjowała i prowadziła zespołowe prace nad polszczyzną regionalną Pomorza, których rezultatem była seria konferencji oraz osiem tomów publikacji wydanych w latach 1986-1996.

Jako pierwsza badaczka w Polsce podjęła temat odrębności języka kobiet i języka mężczyzn na płaszczyźnie stylu i zachowań językowych.

Nowatorsko ujęła w formie monografii Polski język familijny. Książka ukazała się w 1995 roku, znalazła się w niej między innymi relacja języka kobiet i mężczyzn w wewnętrznej komunikacji rodzinnej.

Zajmowała się językiem polskich pisarzy. Pierwszą pracę z tej dziedziny poświęciła Elizie Orzeszkowej i opublikowała w 1986 roku.

W roku 1996 stworzyła koncepcję nowatorskiego tematycznego słownika pisarza, którą zrealizowała wraz z gronem współautorów na podstawie tekstów Stefana Żeromskiego. W latach 2002-2014 opublikowano 16 autorskich tomów tego słownika w serii zatytułowanej Słownictwo pism Stefana Żeromskiego.

Równolegle z pracą naukową Kwiryna Handke prowadziła działalność społeczną. Jako przewodnicząca  Komisji Kultury Słowa Towarzystwa Naukowego Warszawskiego organizowała i prowadziła zajęcia na tematy językowe dla nauczycieli i uczniów szkół średnich Warszawy i Mazowsza. Z kolei jako przewodnicząca Zespołu Nazewnictwa Miejskiego przy Biurze Kultury m. st. Warszawy zajmowała się, wraz z zespołem varsavianistów, porządkowaniem nazewnictwa miejskiego stolicy i regularnym opiniowaniem wpływających wniosków nazewniczych.

W 1990 roku, gdy była wicedyrektorem Instytutu Slawistyki PAN, stworzyła w nim Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.

W roku 2004 została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

 

Msza pogrzebowa odbędzie się dn. 25 maja 2021 r. o godz. 12.00 w kaplicy Halpertów na Cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim przy ul. Młynarskiej 54/56/58 w Warszawie.